Senaryo ile Vücuda Saplanmış Yabancı Cisimlerin Önemi ve İlkyardım

Senaryo – 1

“Alican bir pazar günü ailesi ile pikniğe gitmişti. Henüz 7 yaşında olan Alican çok afacan bir çocuktu ve piknikte de afacanlığı üzerinde idi. Bir oraya bir buraya koşuyor, yerinde duramıyordu. Bir taraftan da yemek hazırlıkları devam ediyordu. Tam o sırada Alican kaşarken ayağı takıldı ve sırtüstü yere düştü. Ancak düştüğü yerde toplu halde duran mangal şişlerinden bir tanesi Alican’ın sırtına saplandı. O anda herkes ne yapacağını şaşırmış ve bağrışmalar başlamıştı. Ancak sağlık memuru olan Atıl’ın babası soğuk kanlılığını muhafaza ederek hemen oğlunun yanına gitti, öncelikle Alican’ın şuurunun açık olup olmadığını bir iki basit soru ile anladı ve yüzü yere gelecek şekilde çevirdi. Hemen 112 yi aradı, olayı ve çocuğun durumunu anlattı ve bulundukları yeri tarif etti. Bu arada ambulans beklenirken çevredekiler şişin çıkarılmasını söylediler, fakat baba buna karşı çıktı ve oğluna kimseyi dokundurmadı. Yaklaşık 5 dakika sonra ambulans olay yerine geldi. Ambulans ile gelen doktorun muayenesinde hastanın sırtındaki şiş haricinde olumsuz bir durum yoktu. Doktor hastanın sırtındaki şişi uygun şekilde sabitledi, koluna serum taktı ve hemen üniversite hastanesine nakil etti. Hastanede yapılan muayene ve tetkiklerin neticesinde şişin ucunun kalp kasına kadar geldiği ve orada kaldığı tespit edildi ve hasta acil olarak ameliyata alındı. Ameliyat başarılı bir şekilde tamamlandı ve yaklaşık 15 gün sonra Alican hastaneden sağlıklı bir şekilde taburcu olarak afacanlıklarına devam etti. Eğer babası Alican’ın sırtındaki şişi olay yerinde çıkartsa idi belki de kalpten büyük bir kanamanın olmasına yol açacak ve şimdi yaşamıyor olacaktı.”

Giriş

Yabancı cisimler vücudun çeşitli yerlerine batabilirler ve vücuda saplandıkları yerlere göre değişik hasarlar oluştururlar. Vücuda saplanmış bu cisimlerin girdikleri yerleri rahatça görebiliriz fakat iç kısımlarda nerelere ulaştığını ve hangi organlara zarar verdiğini bilemeyiz, sadece eğer insan anatomisini biliyorsak tahmin edebiliriz.

Kafa tasına saplanmış yabancı cisimler;

  • Saçlı deri
  • Kafatası kemiği
  • Beyin zarı
  • Beyin
  • Beyin içindeki büyük damarlarda hasara yol açabilir.

Yüze saplanmış yabancı cisimler;

  • Yüz derisi
  • Yüz kasları
  • Yüz kemikleri
  • Göz
  • Burun ve ağız boşluğu
  • Yüzdeki damar ve sinirler
  • Beyinde değişik derecelerde zedelenmeye yol açabilirler.

Boyuna saplanmış yabancı cisimler;

  • Deri
  • Boyun kasları
  • Solunum borusu
  • Yemek borusu
  • Şah damarı
  • Omurilik
  • Yabancı cisim yukarı doğru giriyorsa ağız boşluğu
  • Yabancı cisim aşağı doğru giriyorsa akciğer ve kalpte ciddi yaralanmalara neden olabilirler.

Göğüs ve sırta saplanmış yabancı cisimler;

  • Deri
  • Göğüs kemikleri ve kasları
  • Akciğer zarı
  • Akciğer
  • Kalp ve kalpten çıkan büyük damarlar
  • Yemek borusu
  • Omurilik
  • Yabancı cisim aşağıya doğru giriyorsa karın boşluğuna hasar verebilir.

Karına ve bele saplanmış yabancı cisimler;

  • Deri
  • Karın kasları
  • Karın zarı
  • Bağırsaklar
  • Karaciğer
  • Dalak
  • Böbrek
  • Aorta ve diğer büyük damarlar
  • Yabancı cisim yukarı doğru giriyorsa akciğerler
  • Yabancı cisim aşağı doğru giriyorsa üreme organlarına hasar verebilir.

Kol ve bacaklara saplanmış yabancı cisimler;

  • Deri
  • Kal ve bacak kasları
  • Kol ve bacaktan geçen sinir ve damarlar
  • Kemiklere hasar verebilirler.

Senaryo – 2

“ Kasap Ömer Kurban Bayramında yine kurban kesiyordu. Bayramın ilk günü olduğu için işi çok fazla idi. Öğleye doğru sıra doktor Ahmet beyin boğasına sıra gelmişti. Boğa çok güçlü olduğu için zaptetmek zor oldu. Hemen boğayı yatırdılar ve kesmeye hazırlandılar. Fakat boğa ani bir hareket yaparak bıçağın Ömer beyin karnına saplanmasına neden oldu. Olaya hemen doktor Ahmet bey müdahale etti. İlk önce 112 yi aradı, olay hakkında bilgi verdi ve olay yerini tarif etti. Daha sonra Ömer beyi yere yatırdı ve üzerindeki gömleği çıkardı, bıçağın etrafına sardı ve ilkyardım çantasından çıkarttığı flaster ile bıçağı sabitledi. Bu arada ambulans olay yerine geldi ve hastayı hastaneye nakil ettiler. Hastanede yapılan muayene ve tetkiklerin sonucunda bıçağın karın boşluğuna girmediği ve iç organlara hasar vermediği tespit edildi. Bunun üzerine bıçak acil servis doktoru tarafından yerinden çıkartıldı. Fakat bıçak çıkartılır çıkartılmaz yara yerinden çok fazla kanama başladı ve acil müdahale ile kanama durduruldu. Doktorlar kanamanın nedeninin karın kasının kesilmesi olduğunu ve bıçak yerinde durduğu için çok fazla kanamadığını söylediler. Eğer bıçak hastaneye gelmeden yerinden çıkartılsaydı hasta çok daha fazla kan kaybedecek ve durumu daha kötü olacaktı.

İlkyardım;

Vücudun değişik yerlerine saplanmış olan yabancı cisimlerin uzandıkları yerler dışarıdan görülemediği için yukarıdaki organlarda hasar varmış gibi davranılmalıdır. Bu yüzden saplanmış olan yabancı cismin sabitlenmesi son derece önemlidir. Vücuda saplanmış olan yabancı cisim bir damar yaralanmasına yol açmış olabilir. Eğer cisim geri çekilirse ani bir kanamanın başlangıcına neden olabilir. Diğer taraftan yerinde bırakılan bir yabancı cismin serbest şekilde hareket etmesi de önlenmelidir. Hastanın hareketleri ile veya hastanın taşınması sırasındaki sarsıntılar ile bu yabancı cisim hasar görmemiş bölgelerde sinirlerde veya damarlarda daha ileri yaralanmalara yol açabilir. Bu iki husus nedeni ile vücuda saplanmış yabancı cisimlerin uygun şekilde tespit edilmesi hayati önem taşır.

Vücuda saplanmış yabancı cisimlerde ilkyardımı özetlersek;

  1. Yaralıyı düz ve hareketsiz bir yere yatırın.
  2. Yabancı cismi hareket ettirmeden çevresindeki giysileri kesin.
  3. Kestiğiniz elbiseler ve flaster yardımıyla yabancı cismi sabitleyin.
  4. 112 ye haber verin ve hemen en yakın bir sağlık kuruluşuna naklini sağlayın.