Kanama; Vücutta kan normalde damarlar içinde bulunan kanın herhangi bir nedenle kanın damar dışına çıkmasıdır.
İki çeşit kanama vardır
İç kanama: Kanın vücut dışına çıkmadan vücut içinde damar dışına çıkarak herhangi bir yerde birikmesidir. İç kanama genelde kafatası, göğüs kafesi ve karın boşluğuna birikmesi sonucu oluşur. Bunun yanında büyük kemik kırıklarında kemik etrafına, mide kanamalarında ise bağırsakların içine kanama olabilir.
Dış kanama: Kanın dışarıdan görülecek şekilde vücut bütünlüğünün bozulduğu bir yerden vücud dışına çıkmasıdır. Dış kanamalar kanayan damarın özelliğine göre üçe ayrılırlar:
Kapiller kanamalar: Kılcal damarlardan olan sızıntı şeklindeki kanamalardır.
Toplardamar kanamaları: Toplardamarların yaralanması ile olan kanamalardır. Basıncı düşük ve taşma şeklindedirler.
Atardamar kanamaları: Atardamarların yaralanması ile olan kanamalardır. Genelde fışkırma şeklindedir. Çok fazla kan kaybına neden olurlar. İlkyardımda bu kanamanın durdurulması en öncelikli durumlardan birisidir. Çünkü atar damar kanaması sonucu vücuttaki kanın büyük bir kısmı dakikalar içerisinde boşalabilir.
Kanaması olan yaralıya yapılacak ilkyardım uygulamaları
İç kanamalarda hastane dışında yapılacak çok şey yoktur. Burada en önemli şey iç kanama şüphesi olan hastayı erken dönemde fark edip hastaneye naklini gerçekleştirmektir.
Dış kanamalarda ilk hedef kanamanın durdurulması olmalıdır. Kanama değişik yöntemlerle durdurulabilir. En çok önerilen yöntemler:
- Kanayan bölgeye direk bası uygulanması: En çok tercih edilen yöntemdir. Temiz bir bez, havlu, mendil ya da en iyisi sargı bezi ile kanayan bölgeye direk bası uygulanır. Bu bası en az 15 dakika yapılmalıdır. Kapiller yani kılcal kanamaların çoğu bu bası ile bile durdurulabilir. Toplardamar kanamaları kontrol altına alınabilir. Ancak atardamar kanamaları her zaman bu yöntemle durdurulamayabilir.
- Kanayan bölgeye gelen damar üzerine bası uygulanması: Nabız bölgelerinden kanayan bölgeye kan taşıyan damarlar üzerine bası yapılarak kanama kontrol altına alınabilir. Burada önemli olan atardamar ve toplardamar kanaması ayırımını yapabilmektir. Atardamar kanamalarında yaralanmanın vücuda yakın tarafından, toplardamar yaralanmalarında ise vücuda uzak tarafından bası uygulamak gerekir.
Damar içerisindeki kanın büyük bir kısmı damar dışına çıktığında şok belirtileri ortaya çıkar. Hem iç kanama hem de dış kanama sonra şok bulguları ortaya çıkabilir. Şok bulgularının ortaya çıkmasının nedeni yaralının tansiyonunun düşmesi ve beyin başta olmak üzere hayati organlara yeteri miktarda kan gitmemesidir.
Şok belirtileri şunlardır;
– Baygınlık hali,
– Yüzde soğukluk,
– Soğuk soğuk terleme,
– Nabzın hızlı ancak zayıf atması,
– Soluk alıp vermenin hızlanması ve hava açlığı,
– Kulaklarda uğultu veya çınlama,
– Huzursuzluk, aşırı susuzluk hissi.
Şokta yaralıya yapılacak ilkyardım uygulamaları
Şok durumunda yaralı hemen güvenlik çemberine alınmalı, vakit kaybetmeden 112 acil aranmalı ve acil yardım istenmelidir. Olay yeri güvenliği sağlanmalıdır. Kravat, kemer gibi vücudu sıkan giysiler gevşetilmelidir. Hastanın solunumu ve kalp atımları değerlendirilmelidir. Kalp ve solunum problemi varsa hemen temel yaşam desteğine başlanmalıdır. Kalp atımları ve solunumu iyi ise hasta sırt üstü yatırılmalı ayakları 30 derece kadar yukarı kaldırılarak beyne daha fazla kan gitmesi sağlanmalıdır. Hasta hamile ise sol yanına yatırılmalıdır.